SMS'lerde Türkçe Karakter GSM Standartlarına Ekleniyor

SMS’lerde Türkçe Karakter GSM Standartlarına Ekleniyor

SMS'lerde 2 kat pahalılığa yol açan Türkçe Karakter sorununa Vodafone IT (eski Oksijen) - TK uzmanlarının çalışmaları ile bir çözüm bulunduğunu aktarmıştık. İşte bu çözüm GSMA'nın Atina'da yapılan 3GPP toplantısında uygun görüldü. Şimdi sıra meksika toplantısında onaylanmasında.

Turk.internet.com : Türkçe karakterler konusunda Atina'da karar verildiğini öğrendik. Bu karar nedir?

Dr.K.Murat Ekşioğlu : Türkçe ve İspanyolca başta olmak üzere bazı dillerde alfabenin pek çok karakterinin GSM 7 bit standart alfabesinde yer almasına rağmen az sayıdaki dile özel karakterin yer almaması, bu karakterler kullanılarak mesaj yazılması durumunda UCS-2 (unicode) alfabeye geçilmesine sebep oluyordu. Bu durumda mesaj uzunluğu 160 karakterden 70 karaktere düşüyordu. Bu konuyu bilmeyen ya da dikkat etmeyen kullanıcı beklemediği bir ücretlendirme ile karşılaşıyordu.

Çözüm için 3GPP TS 23.040 ve TS 23.038 numaralı standartlarda bir geliştirme yapıldı. Buna göre daha önce başka amaçlar için de kullanılan mesaj içi başlığa (user data header) bir ilave yapılarak dile özel karakter tablolarının kullanılabilmesi sağlandı. Geriye uyumluluk ve maksimum karakter kullanımı konuları gözönüne alınarak 2 ayrı mekanizma tanımlandı. Her iki mekanizmayı da kullanmak için gereken başlık (header) tanımı 5 karakterlik yer tutuyor ve yüzden kullanıldıklarında maksimum mesaj uzunluğu 155'e düşüyor.

Birinci mekanizma (single shift) varolan GSM 7 bit alfabesi genişleme tablosunun dile özel bir genişleme tablosuyla değiştirilmesini sağlıyor. Bu şekilde mevcut alfabede benzerleri olan karakterler bu tabloda tanımlanarak maksimum geriye uyumluluk sağlanıyor (ş ve s, ğ ve g gibi). Bu yeni mekanizmayı ve dil tablosunu bilmeyen eski telefonlar ana tablodaki harfleri gösteriyorlar (ş yerine s gibi). Bu mekanizmanın dezavantajı bu tür her karakterin kullanımının 2 karakterlik yer tutması ve bu yüzden maksimum mesaj uzunluğunun değişken olması.

İkinci mekanizma (locking shift) varolan GSM 7 bit alfabe tablosunun kendisinin dile özel bir ana tabloyla değiştirilmesini sağlıyor. Bu şekilde mevcut alfabede kullanılmayan karakterler dile özel karakterlerle değiştirilerek tüm karakterlerin aynı şekilde, tek bir karakterlik yer tutacak şekilde kullanılabilmesi sağlanıyor. Bu durumda sabit bir maksimum mesaj uzunluğu elde edilmiş oluyor (155 karakter). Bu mekanizmanın dezavantajı bu yöntemi desteklemeyen telefonlarda aslında dilde varolmayan karakterlerin gösterilecek olup mesajın zor okunur veya okunamaz duruma gelecek olması.

Standardın yeni halini destekleyecek telefonların hepsi tanımlanmış olan tüm özel dil tablolarını destekleyecek.

Atina'daki toplantıda Türkçe için hem ana tablo hem de genişleme tabloları ayrı ayrı tanımlandı. Ayrıca İspanyolca için bir genişleme tablosu tanımlandı.

turk.internet.com Toplantıya Türkiye adına kimler katıldı?

Dr.K.Murat Ekşioğlu : Toplantıya Türkiye adına Vodafone IT (Oksijen)'den Murat Eren ve Telekomünikasyon Kurumu'ndan Arzu Cihan ve Erdoğan Olcay katıldı.

turk.internet.com : Bilgisayar konusunda yaşadığımız sıkıntı, cep telefonu tarafında aşılmış oluyor. Bu olay nasıl başladı? Vodafone IT'nin bu konudaki katkısı nedir? Gelişmeler nasıl oldu?

Dr.K.Murat Ekşioğlu : Kullanıcıların SMS'te fazla ücretlendirme şikayetleri sonucunda TK tarafından 2007 yazında Türkçe karakter içeren mesajların operatör tarafında 160 karaktere kadar tek mesaj olarak ücretlendirilmesi ve üreticiler tarafında da Türkçe'ye özel, mevcut ana alfabede yer almayan 7 karakterin (ş,Ş,ğ,Ğ,ç,ı,İ) 7 bit ile kodlanabilmesi konusunda bir karar alındı. Operatörlere 2007 sonuna kadar (sonradan 31 Mart 2008'e uzatıldı), üreticilere 1 Temmuz 2008'e kadar süre tanındı.

Dilimize özel karakterlerin 7 bit ile kodlanabilmesinin nasıl yapılacağı belirsizdi. Vodafone IT (Oksijen)'den uzmanimiz Murat Eren'in bu konuda bir önerisi oldu. Önerimiz mevcut genişleme tablosuna dilimize özel 7 karakterin eklenmesi şeklindeydi. Önerimiz geriye uyumluluk ve uygulama kolaylığı açısından en iyi yöntem olarak seçildi. 24 Ocak'ta hem üretici hem de operatör temsilcilerinin bulunduğu, ayrıca 3GPP'den de uzmanların katıldığı bir toplantı yapıldı. GSMA'den Dan Warren'ın çözüm önerisi de bizim önerimizle birebir aynı olunca 28-31 Ocak 2008'te Meksika'da yapılacak toplantıda önerilmesine karar verildi. Ortak oneri, Meksika toplantisinda, Vodafone Grup/Standartlar Ekibi tarafindan sunuldu. Ancak bu toplantıda önerinin ülkeye özel bir çözüm olduğu ve bu tabloda her ülke için yeterince yer olmadığı için bu şekliyle kabul edilmedi.

Konunun 3GPP'de duyulması üzerine sms konusundaki ilk standardı hazırlayanlardan Ian Harris bir çözüm önerisiyle geldi. Ancak bu önerinin geriye uyumluluğu sorunluydu. E-posta'lar ile yapılan yazışmalar sonucunda Dan Warren ve Ian Harris biraraya gelerek iki çözümü birleştirdiler. Bu halinin 19-21 Şubat'ta Atina'da yapılacak teknik toplantıya sunulması kararlaştırıldı. Konuyu yakından takip etmek ve ülkemiz için en iyi çözüme karar verildiğine katki saglamak için Vodafone olarak uzmanımız Murat Eren'i de Atina'ya gönderdik.

Atina'daki toplantıda katilan ureticilerden de başka çözüm önerileri geldi. Bunun üzerine bir çalışma grubu oluşturuldu. Burada yeni önerilerden birisi uygun bulunmadı. Bir baska ureticinin çözümü ile diğer ortak çözümün iyi yönleri alınarak çözümler tekrar birleştirildi. Genel teamul olarak, nihai cozumun bolgesel desteklenmesinin daha verimli olabilecegi tartisilirken, uzmanımız Murat Eren'in ısrarı sonucunda, bir ülke için yukarıda anlatılan her iki yöntemin de varolabilmesi ve tüm telefonlarda bu tabloların hepsinin desteklenmesi sağlandı.

Türkiye'de geri uyumluluk için şu an Single Shift (Türkçe GSM Genişleme Tablosu) mekanizmasının kullanılması gerekiyor. Ancak Atina'da Locking Shift mekanizması için gerekli olan Türkçe GSM Ana Tablosu da tanımlandı ve şu an kullanılmayacak olsa bile yeni telefonların hepsinde bu tablonun da desteklenmesi sağlandı. Bu sayede geriye uyumluluğun bir problem oluşturmayacağı bir zaman (örneğin 5 yıl sonra) dilerse Türkiye artık Locking Shift yöntemine geçiş yapabilecek.

turk.internet.com : Bundan sonraki aşamada neler olacak ve ne kadar süre alacak? Yani silintisiz bir şekilde Türkçe SMS ne zaman atmaya başlayacağız?

Dr.K.Murat Ekşioğlu : Atina'daki toplantı teknik bir toplantıydı. Burada detaylandırılan ve onaylanan önerinin 10-13 Mart tarihlerinde Meksika'da yapılacak 3GPP Genel Kurul toplantısında tekrar onaylanması gerekiyor. Üzerinde pek çok üretici ve operatörün uzlaştığı bu çözümün son onayı konusunda bir sıkıntı yaşanması beklenmiyor. Bu onaydan sonra 3 hafta içinde standarttaki değişikliğin gerçekleşmesi bekleniyor.

Sonrası üreticilerin standardın yeni halini telefonlarına uygulamasına kalıyor. Bu aşamada da TK'nın verdiği süre olan 1 Temmuz 2008 devreye giriyor. Bu tarihten itibaren ithal edilecek tüm cep telefonlarının standardın yeni halini desteklemesi gerekecek.

turk.internet.com : Bunun ülkemize katkısı ne olacak?

Dr.K.Murat Ekşioğlu : Dilimizi tüm harfleriyle kullanabileceğiz ve özel karakterimizi kullandığımız için mesaj uzunluğumuz 70 karaktere düşmeyeceğiz. Ayrıca daha önce başka ülkeler de kendi harfleri konusunda benzer isteklerle 3GPP'ye gelmişler ve UCS-2 alfabesini kullanmaları söylenerek geri çevrilmişler. Ancak TK'nın aldığı karar ve ciddi takibi sayesinde Türkiye tüm ülkeler için çözüm yaratılmasına önayak oldu. Ve tanımlanan ilk dil de Türkçe oldu.